Czym zajmuje się Centrum Badawcze Priorytetowego Obszaru Badawczego Biotechnologia i inżynieria biomedyczna? Jakie są Państwa plany badawcze?

Utworzenie Centrum Badawczego Priorytetowego Obszaru Badawczego Biotechnologia i inżynieria biomedyczna w Politechnice Warszawskiej było ukoronowaniem dwóch inicjatyw, rozwijanych z powodzeniem przez kilka lat.

Pierwsza inicjatywa to powołanie w październiku 2016 roku Interdyscyplinarnej Platformy Biotechnologii i Inżynierii Biomedycznej Politechniki Warszawskiej (InterBioMed_PW), która skupia ponad 30 zespołów naukowo-badawczych z 10 wydziałów, zainteresowanych współpracą i współdziałaniem wewnątrz Uczelni oraz skoordynowanym aplikowaniem o projekty. Celem Platformy było stworzenie w Politechnice Warszawskiej sieci zintegrowanych i ściśle współpracujących specjalistycznych laboratoriów badawczych w oparciu o jednostki już posiadające ogromne doświadczenie w dziedzinie biotechnologii, bioinżynierii i bioinformatyki.

Równolegle rozwijaną działalnością było stopniowe uruchamianie i wyposażanie pomieszczeń i infrastruktury laboratoryjnej w ramach Platformy BioNanoTechMed, zlokalizowanej w Budynku Technologicznym (BT) Centrum Zaawansowanych Materiałów i Technologii (CEZAMAT). Ten zespół laboratoriów i infrastruktury badawczej założono z myślą o realizacji prac badawczo-rozwojowych w obszarze biotechnologii, diagnostyki medycznej, systemów terapeutycznych, bioinżynierii, urządzeń medycznych oraz farmacji.

Rozstrzygnięty pierwszy konkurs na granty badawcze BIOTECHMED_1 w ramach POB_BIB projektu IDUB zaowocował finansowaniem kilkunastu projektów badawczych przygotowanych do realizacji w interdyscyplinarnych zespołach, m.in. z wykorzystaniem infrastruktury Platformy BioNanoTechMed w CEZAMAT.

Duże nadzieje wiążemy z przygotowywaniami do uruchomienia Pracowni Biologii i Diagnostyki Molekularnej Patogenów (PBiDMP) w CEZAMAT PW, która będzie spełniała 3 stopień bezpieczeństwa biologicznego (BSL3) oraz docelowo status laboratorium akredytowanego.

To dopiero początek działalności POB. Jakie wyzwania czekają Państwa w ciągu najbliższych kilku lat?

W perspektywie najbliższych lat największym zagrożeniem zdrowotnym dla populacji Polski będą choroby cywilizacyjne: choroby układu krążenia (w tym: nadciśnienie, zawał mięśnia sercowego i udar mózgu), nowotwory złośliwe, choroby nerek, cukrzyca i otyłość, choroby psychiczne (w tym zwłaszcza depresja) czy choroby otępienne.

Nowym wyzwaniem na skalę globalną będą badania biologicznego działania patogenów m.in. koronawirusów i wykorzystania wyników do opracowania nowych wysokoprzepustowych metod diagnostycznych i opracowania szczepionek na kolejne mutacje patogenów.

Z tego względu prace badawcze mieszczące się w szeroko pojętej biotechnologii i inżynierii biomedycznej, w szczególności dotyczące opracowywania nowych metod diagnostycznych a także nowych, efektywnych form terapii chorób cywilizacyjnych, zwłaszcza w obszarach onkologii oraz kardiologii, stanowią ważny cel polityki naukowej państw europejskich i są zgodne z wieloletnimi krajowymi programami badań.

Badania w zakresie problemów zdrowia, a w szczególności rozwoju technik diagnostycznych, nowych leków oraz medycyny regeneracyjnej, stanowią dominujący obszar badawczy wielu uniwersytetów medycznych, a powinny być rozszerzane na uczelnie techniczne, czego świetnym przykładem jest m.in. pozycja międzynarodowa Politechniki w Lozannie (EPFL). Dlatego, warunkiem osiągnięcia znaczącego postępu w biotechnologii i inżynierii biomedycznej jest tworzenie preferencji dla wieloośrodkowych i interdyscyplinarnych projektów naukowych z udziałem z jednej strony inżynierów i informatyków, ale również chemików, biochemików, biologów molekularnych,  lekarzy i farmakologów. Taka polityka naukowa, istotna z punktu widzenia społeczeństwa i zdrowia publicznego, posiada wysoce innowacyjny charakter  i jest kluczowa dla utrzymania konkurencyjności Europy na świecie.

Co dla Pana oznacza słowo „innowacyjność”? Jak „innowacyjność” wpasowuje się w działalności POB Biotechnologia i inżynieria biomedyczna?

Innowacyjność jako pojęcie zostało zaanektowane przez środowiska biznesowe, dla których to pojęcie jest kryterium dowartościującym nowe rozwiązania w zarządzaniu firmy. Dla mnie jako naukowca o podejściu inżynierskim przez innowacyjność należy rozumieć wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu lub procesu, np. nowego urządzenia lub nowej metody diagnostycznej. Jeżeli myślimy o takiej innowacyjności to niezbędna jest kreatywność twórców przyszłej innowacji, gdyż innowacja tym różni się od kreatywności, że jest wynikiem realizacji pomysłu kreatywnego, a do tego jest w pełni mierzalna i przynosi zyski albo straty.

Tak określone rozumienie relacji między kreatywnością a innowacyjnością jest nadzwyczaj zasadne dla naszej działalności POB Biotechnologia i inżynieria biomedyczna.

Działalność POB, a przemysł. Jakie macie Państwo plany względem tej współpracy?

Politechnika Warszawska jest uczelnią techniczną, gdzie wiele zespołów badawczo - rozwojowych działa na styku techniki i szeroko rozumianej BIO. Jest to jeden z czterech strategicznych obszarów badań i rozwoju technologicznego w Polsce.

Jednym z podstawowych elementów planowanych badań w zespołach skupionych w POBie jest poszukiwanie nowych metod diagnostycznych. Bardzo istotnym z punktu widzenia szans rozwoju na arenie międzynarodowej jest fakt, że badania te nie wymagają zaangażowania tak dużych środków finansowych jak poszukiwanie innowacyjnych leków, czy nowych technik terapeutycznych. Dzieje się tak dlatego, że poszukiwane są takie techniki diagnostyczne, które byłyby w jak najmniejszym stopniu inwazyjne, a więc badania nie wymagają kosztownych studiów klinicznych. Dzięki temu mogą być one prowadzone z sukcesem przez laboratoria akademickie, takie jak skupione wokół POB Biotechnologia i inżynieria Biomedyczna. Ważnym elementem prac jest poszukiwanie i synteza dedykowanych receptorów molekularnych, które po wprowadzeniu do warstw chemoczułych tworzą sensory o unikalnych parametrach metrologicznych, konkurencyjnych w stosunku do klasycznych biochemicznych metod analitycznych. Ze względu na wyczerpujące się zasoby surowców nieodnawialnych, badania w obszarze biotechnologii coraz częściej mają na celu zastępowanie dotychczas używanych produktów syntetycznych. Badania prowadzone w tym kierunku w ramach POB Biotechnologia i inżynieria biomedyczna pomogą w zbudowaniu silnej pozycji polskiej nauki i gospodarki w obszarze, który jest obiektem zainteresowań nie tylko uniwersyteckich grup badawczych zarówno w Europie, jak i w Azji (Japonia, Chiny) czy USA, ale również koncernów takich jak Unilever czy Procter & Gamble.

Za nami pierwszy konkurs na granty badawcze BIOTECHMED-1. Jak ocenia Pan zainteresowanie naukowców konkursem oraz poziom przesłanych zgłoszeń?

Konkurs w BIOTECHMED-1 był pierwszym rozstrzygniętym konkursem grantowym w ramach IDUB na PW, stąd staraliśmy się zorganizować go w sposób, który mógłby stanowić pewien wzorzec dla innych POBów i przyszłych konkursów grantowych IDUB.  Zainteresowanie tym konkursem było bardzo duże, wpłynęły 54 wnioski z 9 wydziałów PW oraz z CEZAMATu. Wnioski dotyczyły różnych aspektów Biotechnologii i Inżynierii Biomedycznej, w tym m.in. diagnostyki medycznej, biomateriałów, badania i modelowania procesów fizjologicznych, nowych nośników leków i metod terapii.  Niektóre projekty nawiązywały do aktualnej tematyki związanej z pandemią COVID-19.  Poziom naukowy wniosków oceniam jako bardzo wysoki. Rada Naukowa POBu stanęła przed trudnym zadaniem wyboru wniosków, które – ze względu na dostępne środki – mogłaby zarekomendować do finansowania. Do drugiego etapu oceny zakwalifikowano 26 wniosków, które uzyskały najlepszą ocenę merytoryczną, zaś w drugim etapie, obejmującym ustne prezentacje autorów wniosków oraz odpowiedziach na pytania ekspertów, ostatecznie wytypowano do finansowania 17 projektów. Patrząc na zainteresowanie konkursem i jego przebieg, utwierdzam się w przekonaniu, że zespoły naukowe Politechniki Warszawskiej, prowadzące badania w obszarze tematycznym POBu Biotechnologia i inżynieria biomedyczna, mają ogromny potencjał i z pewnością pozwolą osiągnąć założone cele projektu IDUB.